“Petrol fiyatlarında yaşanan gerileme, enflasyonun dizginlenmesinde rol oynayabilir”
Doç. Dr. ÇAĞLAR YURTSEVEN
Bahçeşehir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Ekonomi Bölüm Başkanı
“Pandemi süresince artan talep sebebiyle onsu 2 bin doları geçen altının gerileyişi sürüyor. FED’in faiz artırıyor olması altın üzerinde negatif bir etki oluştururken, Rusya- Ukrayna savaşının sürmesi altını yukarı yönlü etkiliyor. Savaşın çözümlenmesi, altın beklentilerini aşağı yönlü revize edebilecektir.”
Türkiye ekonomisinin 2022’nin son çeyreğinde nasıl bir seyir izlemesini bekliyorsunuz?
2022’nin son çeyreğinde uzunca bir süredir konuşulan baz etkisinin gerçekleşmesi, enflasyonun artış hızını azaltabilecek. Yeni ekonomi politikasının ortaya konuluşu 2021 yılının son çeyreğinde gerçekleşmişti. Ani döviz kuru artışı zamanla enflasyonu da hızla yükseltmişti.
Yıllık enflasyon hesabında 2021’in aynı ayına oranla yaptığımız kabaca hesaplamalar, bu çeyreğe kadar 2021’in düşük fiyatlarıyla kıyaslanması neticesinde bize yüksek enflasyonu getiriyordu. Bu çeyrekte ise 20221’in aynı çeyreğinde yükselmeye başlayan fiyatların baz alınması ile birlikte enflasyonun artış hızında bir düşüş beklemek matematiksel olarak mümkün görünüyor.
2022 yılı biterken, yılın son çeyreğinde ekonomik açıdan ülkeyi bekleyen olumlu/olumsuz faktörler sizce neler olacaktır?
Son çeyrekte bir önceki çeyrekten farklı olarak turizm sezonunun geride kalmasıyla Türkiye’ye yüklü miktarda giren turizm dövizleri önemli ölçüde düşecek. Ukrayna - Rusya arasındaki savaşın nihayetlenmemesi, enerji fiyatlarındaki dalgalanmanın sürmesi, dünyadaki resesyon sinyalleri; Türkiye ekonomisi için son çeyrekte de risk oluşturmayı sürdürecek gibi görünüyor.
Ekonomideki seçimler ve sonuçları
Yaşadığımız pandeminin ardından Türkiye ekonomisi bu süreçten nasıl etkilendi? Dünya ile kıyasladığımızda ülkemizin bulunduğu durumu nasıl değerlendiriyorsunuz?
Türkiye de pandemiden tüm dünya gibi olumsuz yönde etkilendi. Turizm, yeme içme, eğlence, sinema, AVM gibi sektörler daha çok etkilenen grupları oluşturdu. Türkiye ekonomisi de talepteki ani düşüşe parasal genişlemeci politika ile yanıt verdi. Diğer ülkelerden farklı olarak Türkiye’nin, parasal genişlemedeki duruşunu sürdürüyor olmasının, ülke genelinde yükselen enflasyon, kur ve alım gücündeki düşüşün daha derinden hissedilmesine sebep olduğunu söyleyebiliriz.
Değişen sosyal olgular ve yansımaları
Pandemiyle geçen iki yılı aşkın sürenin ardından bugün dünya ekonomilerinin ekonomik ve sosyal tablosu hakkında neler söyleyebilirsiniz?
Pandemi, bazı sosyal olguları tamamen değiştirdi. Örneğin, uzaktan çalışma sistemi kültürümüze kalıcı olarak yerleşti. Kuşkusuz bu tip sosyal değişiklikler tüketim alışkanlıklarını da etkiliyor. Pandeminin olumsuz ekonomik etkileri ile savaşmak için o gün düzenlenen ekonomi politikaları bugün tüm dünyada ekonomileri resesyona doğru sürüklüyor. Üstelik Ukrayna - Rusya savaşının olumsuz etkileri hala ağırlığını korurken, tedarik zincirinde oluşan aksamalar, çip krizi ve buna benzer arz kaynaklı olumsuzluklar da henüz tam anlamıyla çözülememiş görünüyor.
Döviz kurlarındaki hareketliliğin önümüzdeki dönemde devam etmesini bekliyor musunuz?
Döviz kurlarındaki hareketlilik, önümüzdeki dönemde de sürecektir. Türkiye cari açığının, uygulanan politikalara rağmen anlamlı bir azalma göstermemiş olmaması, enerji ithalatının hala yüksek bir döviz talebiyle doyurulması, döviz tarafındaki baskıyı sürdürüyor. Kur Korumalı Politika, Kur Korumalı Mevduat Hesabı ve işletmelere yönelik uygulanan bazı politikalar kuru belirli sınırlar içinde tutuyor olsa da, Merkez Bankası rezervlerinin durumu düşünüldüğünde ani şoklara dayanıksız olduğumuzu belirtebiliriz.
“Otomotiv sektörü, Türkiye’nin gelişimi için ihracatın ötesinde katkı sunuyor”
Yıl sonu yaklaşırken enflasyon ve altının seyri konusundaki beklentinizi paylaşabilir misiniz?
Son zamanlarda petrol fiyatlarında yaşanan gerileme, enflasyonun dizginlenmesinde rol oynayabilir. Pandemi süresince artan talep sebebiyle onsu 2 bin doları geçen altının gerileyişi ise sürüyor. FED’in faiz artırıyor olması altın üzerinde negatif bir etki oluştururken, Rusya - Ukrayna savaşının sürmesi altını yukarı yönlü etkiliyor. Savaşın çözümlenmesi, altın beklentilerini aşağı yönlü revize edebilecektir.
Otomotiv sektörünün Türkiye ekonomisine katkısı hakkında ne düşüyorsunuz?
Otomotiv sektörünün, Türkiye ekonomisi için en önemli sektörlerden biri olduğunu düşünüyorum. Sektör; yüksek istihdam kapasitesi, yurt dışı ile yapılan koordineli üretim sayesinde teknoloji transferlerinin sağlanması, inovasyon üzerine temellenen yapısıyla Türkiye’nin gelişimi için ihracatın ötesinde katkı sunuyor.