“Araç tesciline ilişkin iş ve işlemlerin noterler tarafından yapılması otomotiv sektörüne ve tüketiciye güven verecektir”
Türkiye Noterler Birliği Başkanı Yunus Tutar ile “ikinci el araçlar ile ilgili tescil sürecini uzun zamandır devam ettiren noterlerin, görev ve sorumlulukları, araç sicilleri ve bu sicillerin tutulmasına dayanak olan belgelerin gizliliği” üzerine konuştuk. Sıfır araçlar için trafik tescil işleminin noterler üzerinden yapılacak olmasına ilişkin hazırlıklardan bahseden Tutar, Birlik olarak hedeflerinin, sıfır ya da ikinci el araç satış devir ve tescil hizmetlerinde emniyet birimleri tarafından yürütülen mevcut uygulamayı korumak, geliştirmek ve bu sayede hem sektörel bazda hem de bireysel açıdan ideal düzeydeki hizmetin noterler tarafından verilebilmesini sağlamak olduğunu söyledi.
Türkiye Noterler Birliği’nin görev ve sorumlulukları hakkında bilgi verir misiniz?
Türkiye Noterler Birliği, 1512 sayılı Noterlik Kanunu uyarınca kurulmuş olan kamu kurumu niteliğinde bir meslek kuruluşudur. Adalet Bakanlığı’nın gözetim ve denetimine tabi olan Birliğimiz, noterlik mesleğinin amaçlarına uygun bir şekilde yapılmasını, mesleğin gelişmesini ve meslektaşlarımız arasında birlik ve yardımlaşmayı sağlama amacındadır. Her şeyden önce noterlik hizmetleri, adalet hizmetleri bütünü içinde yer alan klasik kamu hizmetleri arasında yer alır ve ülke genelinde örgütlenmesi gerçekleştirilmiş durumdadır. Bu örgütlenmede, en altta noterlik daireleri, onun üstünde bölgesel organ bazında görev yapan noter odaları ile en üst çerçevede tüm ülke genelinde noterlik hizmetlerinin koordinasyonundan ve işleyişinden sorumlu olarak işlev gören Türkiye Noterler Birliği bulunur.
Kurumunuzun son dönemdeki çalışmalarıyla kısa ve orta vadede gerçekleştirmeyi düşündüğünüz projeler hakkında bilgi verebilir misiniz?
Öncelikle geçtiğimiz yıl devreye aldığımız projelerden bahsetmek isterim. İnternetin icadı, internet sitelerinin, ardından sosyal medyanın yaşamımızın hemen her alanına girmesiyle hukuk dünyası da bu gelişmelere paralel çözümler üretmek zorunda kalmıştır. Biz de bu alanda kayıtsız kalamazdık. 2016 yılında yürürlüğe giren Noterlik Kanunu 198/A maddesi ile birlikte noterlikte yapılan işlemlerin elektronik ortamda yapılarak bilgilerin merkezi bir yapıda saklanabileceği ve paydaşlarla paylaşılabileceği bir altyapı kurulmuştur. Ayrıca elektronik tespit (e-tespit) uygulaması başlamıştır. Bu sistem, kullanıcının kendisinin, internette istediği bir web sayfasının ya da sayfalarının ekran görüntülerini ve indirilebilir bir dosyanın indirilerek kayıt altına alınmasını sağlamaktadır. Bu işlem sırasında sistem tarafından arka planda gerçekten bu bilgilerin o sayfalardan alındığına dair teknik delil kayıtları üretilmekte ve zaman damgası kullanılarak saklanmaktadır. Tespit işlemi için web ortamından 7/24 başvuru yapılabilmektedir. İnternet üzerinden erişilebilir bulunan her türlü veri ve web sayfası üzerinde tespit işlemi yapılabilmektedir. Bu kapsamda; ses, metin vb. tüm medya biçimlerinin tespiti ile birlikte tamamen erişime açık (public) ve kısıtlı erişime açık (private) ortamlarda yer alan verilerin tespiti yapılabilmektedir. Bu sistem yargı sürecinde denetime elverişli bir arşive de imkan sağlamaktadır. Bir diğer uygulamamız olan Taşınır Rehni Sicil Sistemi’nden bahsetmek istiyorum. Birliğimizin son dönemdeki çalışmalarının neticesi olarak, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı ile yapılan protokol kapsamında TARES adını verdiğimiz taşınır rehni sicil sistemi kurulmuştur. Bu sistem ile 6750 sayılı Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Kanunu uyarınca hazırlanan rehin sözleşmeleri noterler tarafından tescil edilmekte ve rehne ilişkin sicil kayıtları Birliğimiz veri tabanında tutulmaktadır. Taşınır Rehni Sicil Sistemi (TARES) işletmeler ve bankalara pek çok kolaylık getirmektedir. Hükümetimizin de çok önem verdiği TARES sistemi ile finansmana erişimin kolaylaştırması, teslimsiz taşınır rehin hakkının güvence olarak kullanımının yaygınlaştırılması, rehne konu taşınırların rehin kapsamının genişletmesi ve taşınır aleniyetinin sağlanması hedeflenmektedir.
Burada, kamuoyunun da çok yakından bilgi sahibi olduğu araç tescil hizmetlerinden de bahsedeyim. Bilindiği üzere 2 Ocak 2017 tarihli ve 680 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 61. maddesi ile 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununa Ek Madde 18 uyarınca, Emniyet Genel Müdürlüğünce yürütülen araç tescil hizmetlerine ilişkin iş ve işlemlerin, Birliğimiz koordinesinde noterliklere devredilebileceği öngörülmüştür. Bu kapsamda, araç tesciline ilişkin iş ve işlemlerin noterler tarafından yapılmasının sağlanması amacıyla gerekli çalışmalar yapılmaktadır.
Bahsettiğiniz sıfır araçlar için trafik tescil işleminin noterler üzerinden yapılacak olması ile ilgili hazırlıklarınızdan bahsedebilir misiniz?
Bu konuda gerekli altyapının oluşturulması ve emniyet birimleri tarafından yürütülmekte olan tescil iş ve işlemlerinin noterler tarafından sağlıklı ve eksiksiz bir şekilde yürütülmesi amacıyla Birliğimiz nezdinde çalışma grupları oluşturulmuştur. Bu gruplar, İçişleri Bakanlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü ve Adalet Bakanlığı temsilcilerinin katılımıyla araç tesciline ilişkin iş ve işlemlerin yürütülmesini hem teknolojik açıdan hem de hukuki açıdan incelemektedirler. Yapılan çalışmalar kapsamında tescil işlemleri ile ilgili olan –aralarında derneğinizin de bulunduğu- birçok paydaş ile görüşmeler yapılmaktadır. Amacımız, sıfır ya da ikinci el araç satış devir ve tescil hizmetlerinde emniyet birimleri tarafından yürütülen mevcut uygulamayı korumak, geliştirmek ve bu sayede hem sektörel bazda hem de bireysel açıdan ideal düzeydeki hizmetin noterler tarafından verilebilmesini sağlamaktır.
Araç sicil ve tescil işlemleri veri tabanı Türkiye Noterler Birliğince tutulacak. Bu konuda neler söylemek istersiniz?
Karayolları Trafik Kanunu Ek Madde 18 ile tescil verilerinin Birliğimizde tutulacağı belirtilmiştir. Bu kapsamda, devir ile beraber tüm araç sicil verileri Türkiye Noterler Birliği bilişim sisteminde tutulmaya başlanacaktır. Bu çalışma ile birinci el işlemlerinde de ikinci el araç satışlarında gösterdiğimiz hizmet kalitesini sürdürmeyi hedeflemekteyiz. Ayrıca vatandaş odaklı hizmet hedefimiz ile de tek bir noktadan vatandaşlarımızın iş ve işlemlerinin hızlıca çözülmesini sağlayıp, bu şekilde ülkemize değer katacağımızı düşünmekteyiz.
Araç sicilleri ve bu sicillerin tutulmasına dayanak olan belgelerin gizliliği konusundan söz edebilir misiniz?
Daha önce bahsettiğimiz 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu Ek Madde 18 ile araç sicilleri ve bu sicillerin tutulmasına dayanak olan belgelerin gizli olduğu, bunların yetkili ve sorumlular ile teftiş ve denetim yetkisi olanlar dışında kimse tarafından görülüp incelenemeyeceği, mahkemelerin bu hükmün dışında olduğu ifade edilmiştir. Ayrıca, tescil hizmetlerinin noterler tarafından yürütülmesine ilişkin olarak İçişleri Bakanlığı ve Adalet Bakanlığı tarafından müştereken bir yönetmelik çıkarılacaktır. Dolayısıyla, kanundaki genel kurala aykırı olmamak üzere yönetmelik ile de araç sicilleri ve sicilin tutulmasına dayanak belgelerin gizliliğine ilişkin düzenlemelere yer verilebilecektir. Kaldı ki, Noterlik Kanunu’nun 54 ve 55’inci maddeleri meslek sırrı ile evrak ve defterlerin gizliliğini düzenlemiştir. Noter, üstlenmiş olduğu görevi, bulunduğu yer ülkenin en kırsal ve en ücra köşesi de olsa yapmak ve sürdürmek zorundadır. Yine noter, hukukçu kimliği bulunan resmî bir görevli konumundadır; kamusal çerçevede bazı yasaklara ve belirli yükümlülüklere uymak zorundadır. Bunun dışında noterler, Adalet Bakanlığı’na bağlı adalet müfettişlerinin, cumhuriyet savcılarının ve Türkiye Noterler Birliği’nin gözetim ve denetimi altında faaliyet gösterirler.
İkinci el araçlar ile ilgili tescil sürecini uzun zamandır devam ettiriyorsunuz. Bu kapsamdaki verileri uygulamaya dair yorumlarınızı paylaşır mısınız?
3 Mayıs 2010 tarihinden itibaren ikinci el araç satışları noterlikler tarafından elektronik ortamda yapılmaya başlanmıştır. İkinci el araç satış projesi vatandaş açısından başarıya ulaşmış, bir araç satış işlemi 5 dakika içinde tamamlanabilir hale gelmiştir. İkinci el işlemlerinde veri kaynağı Türkiye Noterler Birliği değildir. Dolayısıyla Türkiye Noterler Birliği bilişim sisteminde araç sicillerine ilişkin veriler değil, ikinci el araç satış işlemi için yapılan noterlik işlem verileri saklanmaktadır. Ancak bu sistemin elektronik ortama geçirilmesi ile beraber de tescil edilen araç satış sayısı yıllık eski sisteme göre üç katına çıkmış, Emniyet Genel Müdürlüğünde tutulan araç sicil verileri güncel hale getirilmiş, eksik/hatalı veriler temizlenmiş ve temiz bir araç sicil veri tabanı oluşturulmuştur. 2010 yılından itibaren toplamda 35 milyon 779 bin 212 araç satış işlemi sistem üzerinden başarılı şekilde yapılmıştır. Bu proje başarılı e-devlet uygulamaları için örnek bir proje olmuştur. 1972 tarihli olan Noterlik Kanunu’nun 60. maddesinde, kanunen tescili gerekli olan işlemleri tescil etmek noterlerin görevleri arasında sayılmıştır. Bu itibarla, esasen araç tescil hizmetleri de dahil olmak üzere, tescil işlemleri noterlerin görevleri arasında bulunan ve içerik olarak noterlik mesleğine hiç de uzak olmayan bir işlem türüdür. Ayrıca, noterler şüphesiz ki her zaman hukuki güvenliğin sembolü olmuşlardır. Bu itibarla, araç tesciline ilişkin iş ve işlemlerin noterler tarafından yapılması otomotiv sektörüne ve tüketiciye öncelikle güven verecektir. Bu kapsamda amacımız araç tesciline ilişkin iş ve işlemlerin sağlıklı, eksiksiz, güvenli, karmaşık olmayan süreçlerden geçerek ve teknolojinin tüm imkanları kullanılarak yürütülmesidir.
Otomotiv sektörüne ve tüketicilere yansıyacak yeni çalışmalarınız var mı?
Değişim ve dönüşümün bir parçası olmak için her daim var gücümüzle çalışıyoruz ve çalışmaya devam edeceğiz. Türkiye Noterler Birliği olarak yıllardır elde ettiğimiz bilgi birikimimiz, deneyimlerimiz ve uzmanlık alanlarımız çerçevesinde çözüm üretmek üzere işbirliklerine açığız. Ülkemiz noterleri olarak vatandaşlarımızın hayatına dokunan pek çok konuda görev alıyoruz. Bağımsız, tarafsız önleyici hukukçu kimliğimizle, vatandaşları bilgilendiriyor, işlem güvenliğini tesis ediyor ve uyuşmazlıkları önlüyoruz. Diğer yandan, iletişim ve bilgi teknolojilerindeki hızlı dönüşüme uyum sağlıyor, toplumun ihtiyaçları doğrultusunda yenilikleri hayata geçiriyor, imza attığımız projeler ile hizmet kalitesini yükseltiyoruz. Son olarak Adalet Bakanlığı tarafından hazırlanan ve ayrıca hükümet programına alınan Yargı Reformu Stratejisi doğrultusunda gündemimize gelecek projelerden bahsedeyim. Hedef kapsamında; noterleri daha işlevsel hâle getirmek ve günümüz ihtiyaçlarına daha iyi bir şekilde yanıt vermesini sağlamak için, noterlik mesleğine giriş sisteminin yeniden yapılandırılması, mahkemelerin yanı sıra noterlerin de düzenlemekle yetkili olduğu mirasçılık belgesi örneğinde olduğu gibi çekişmesiz yargı işlerinde noterlerin görevlerinin artırılması, taşınmazların devri ve sınırlı ayni hak tesisi gibi hususlarda noterlerin görevli olması yönünde mevcut yasalarda düzenlemeler yapılması ve Avrupa Birliği ile dünya örneklerine uyumluluk sağlanması, noterlerce üstlenilen işler hakkında kamuoyunda farkındalığın artırılması ile Türkiye Noterler Birliği ve Adalet Bakanlığı arasında bir işbirliği oluşturularak noterler için profesyonel ilkelerin oluşturulması amaçlanmaktadır.